Black Lives Matter nisqapi: kiy ruwaykunapi Mosqoy chakichakunqa
 |
| Foto nisqa Mike Graemeqpa, sayariy Black Lives Matterman Lekwungen Victoria ayllupi |
For English, click here. / For Spanish, click here.
Para ingles, haga clic aquí. / Para español, haga clic aquí.
Para ingles, haga clic aquí. / Para español, haga clic aquí.
inglés nisqapaq, kiypi ñup'uy / español nisqapaq, kiypi ñup'uy
Llapallakichispaq, Mosqoy yanapaqkunapaq:
Allillancha tarikunkichis kiy llakikuypi, llapan tecsi muyuynintinpi, ichaqa kay sasachaykunaqa apamuwananchis allinman t’ikrarikuykunata.
Mosqoypi munasqaykuqa kallpanchaymi, kallpanchay wiñaykunapi ama paqarichispa qhepa wiñaypi ima sasachaykunatapas, ima sasachaykunata atipayta, uchuy ayllukunaq kunan kausayninkuta kallpanchaspa. Llank’ayku comunidad indigena nisqawan, sarunchasqa, sapaq suyukunaq kausaykunawan sarunchasqa ayllukunawan, mana paykunaq kausaynikuwan kausaq ayllukunawan. Chiy rayku nuqayku llank’ayku kiy sarunchakuq kausay manaña qespenanpaq, sayariyku chuchuta saruchakuq kausaymanqa, millanakuy noqanchis uhupi hoq niraq llinp’i aychayoq kasqa rayku, chiqninakuy runamasinchis uhupi , chiy raykun sayariyku qelqapi, sapa p’unchay causayniykupi, sapanka k’ikllukunapi llank’asqaykupi hinaspapas llapan tecsi muyuynintinpi.
Chiy raykun, sayariyku tukuy sonqoykuwan Black Lives Matter nisqawan, yana llimp’i aychayuq runamaisnchiskuna Estados Unidosmanta sayariqkunawan kiy sarunchakuykunaman.
Mana mast’ariraykuchu ima rimarikuytapas kunan qhepa p’unchaykuna, uyarispa yachanayku rayku. Manan mana munayniykuchu ichaqa allin kutichinayku raykun chiytaqa ruwarayku. Hinaspapas Mosqoypa ima ruwasqampas manan paykunaman puririnaykupaqchu ichaqa hoq hatun t’ikrarikuy mashkhaypin.
Kiy rimarikusqaykuqa manan hoq suyukunamanta rimaynin uyarisqallaykuchu ichaqa llapallaykuq rimarikuyniykun, llank’aqkunaq, yanapaq voluntaio nisqa qosqopi kaqkunaq, chiynallataq rimarikunku imiynas kiy suyunchispi hatarinchis Black Lives Matter nisqatawan, ichaqa suyullanchispitaq, noqanchis uhullapitaq mana allimpi kausanchis, qhawanakuy kan, chiqninakuy kan pueblos indigenas nisqaman, nisunmanmi chhiynallataq Canada suyupi Kasqanta. Mana allin apanakuy, saruchakuy aychanchis llimp’in rayku, policiaq saruchakuynin pueblo indigena nisqata kallantaq, sapa p’unchay kiy Peru suyupi hinallataq america latina nisqapipas. Nillasunmantacmi Canada suyumantapas.
Chiqninakuy hoqniray kasqa raykuqa llapan tecsi muyuynintinpin, hinaspapas sapa p’unchay kausayninchispin. Sapankanchis, sapanka llactapi llakirikunanchis kiymantaqa. qhawarinanchis imiymana puririsqanchista, ashwanta noqa kikinchispipuni allinta llallirinanchispaq kiy mana allin kausayninchista,. sichus kiy chiqniyakuyta tukuyta munanchis chiyqa, qhawarinanchismi alli allinta manan llapa kausaychu hoq niraq aycha color rayku.
Sarunchakuy, chiqnakuy hoq niraq kasqa rayku, acllanakuy, kiykunaman sayariypin umallin Mosqoypa ruwayninpiqa. Manan kunallanchu rimarisun kiymantaqa, manan rimariy karullactinchu. Llank’asaqkun yachay allin yachaykunata hinallataq qonqay mana allin yachaykunata.
Chhaynaqa, imaynatataq kiy ruwarikunqari? Manaraqmi yachaykuchu allintaqa, ichaqa yachakunmi Mosqoypa *llank’ananman churanaqa contra chiqniracuy, saruchakuy, huñunmi Mosqoypa llapan allin ruwayninkunata: kinsantin watapi ruway munasqanta, hinaspapas sapaq musuq qhawariykunata:
Allillancha tarikunkichis kiy llakikuypi, llapan tecsi muyuynintinpi, ichaqa kay sasachaykunaqa apamuwananchis allinman t’ikrarikuykunata.
Mosqoypi munasqaykuqa kallpanchaymi, kallpanchay wiñaykunapi ama paqarichispa qhepa wiñaypi ima sasachaykunatapas, ima sasachaykunata atipayta, uchuy ayllukunaq kunan kausayninkuta kallpanchaspa. Llank’ayku comunidad indigena nisqawan, sarunchasqa, sapaq suyukunaq kausaykunawan sarunchasqa ayllukunawan, mana paykunaq kausaynikuwan kausaq ayllukunawan. Chiy rayku nuqayku llank’ayku kiy sarunchakuq kausay manaña qespenanpaq, sayariyku chuchuta saruchakuq kausaymanqa, millanakuy noqanchis uhupi hoq niraq llinp’i aychayoq kasqa rayku, chiqninakuy runamasinchis uhupi , chiy raykun sayariyku qelqapi, sapa p’unchay causayniykupi, sapanka k’ikllukunapi llank’asqaykupi hinaspapas llapan tecsi muyuynintinpi.
Chiy raykun, sayariyku tukuy sonqoykuwan Black Lives Matter nisqawan, yana llimp’i aychayuq runamaisnchiskuna Estados Unidosmanta sayariqkunawan kiy sarunchakuykunaman.
Mana mast’ariraykuchu ima rimarikuytapas kunan qhepa p’unchaykuna, uyarispa yachanayku rayku. Manan mana munayniykuchu ichaqa allin kutichinayku raykun chiytaqa ruwarayku. Hinaspapas Mosqoypa ima ruwasqampas manan paykunaman puririnaykupaqchu ichaqa hoq hatun t’ikrarikuy mashkhaypin.
Kiy rimarikusqaykuqa manan hoq suyukunamanta rimaynin uyarisqallaykuchu ichaqa llapallaykuq rimarikuyniykun, llank’aqkunaq, yanapaq voluntaio nisqa qosqopi kaqkunaq, chiynallataq rimarikunku imiynas kiy suyunchispi hatarinchis Black Lives Matter nisqatawan, ichaqa suyullanchispitaq, noqanchis uhullapitaq mana allimpi kausanchis, qhawanakuy kan, chiqninakuy kan pueblos indigenas nisqaman, nisunmanmi chhiynallataq Canada suyupi Kasqanta. Mana allin apanakuy, saruchakuy aychanchis llimp’in rayku, policiaq saruchakuynin pueblo indigena nisqata kallantaq, sapa p’unchay kiy Peru suyupi hinallataq america latina nisqapipas. Nillasunmantacmi Canada suyumantapas.
Chiqninakuy hoqniray kasqa raykuqa llapan tecsi muyuynintinpin, hinaspapas sapa p’unchay kausayninchispin. Sapankanchis, sapanka llactapi llakirikunanchis kiymantaqa. qhawarinanchis imiymana puririsqanchista, ashwanta noqa kikinchispipuni allinta llallirinanchispaq kiy mana allin kausayninchista,. sichus kiy chiqniyakuyta tukuyta munanchis chiyqa, qhawarinanchismi alli allinta manan llapa kausaychu hoq niraq aycha color rayku.
Sarunchakuy, chiqnakuy hoq niraq kasqa rayku, acllanakuy, kiykunaman sayariypin umallin Mosqoypa ruwayninpiqa. Manan kunallanchu rimarisun kiymantaqa, manan rimariy karullactinchu. Llank’asaqkun yachay allin yachaykunata hinallataq qonqay mana allin yachaykunata.
Chhaynaqa, imaynatataq kiy ruwarikunqari? Manaraqmi yachaykuchu allintaqa, ichaqa yachakunmi Mosqoypa *llank’ananman churanaqa contra chiqniracuy, saruchakuy, huñunmi Mosqoypa llapan allin ruwayninkunata: kinsantin watapi ruway munasqanta, hinaspapas sapaq musuq qhawariykunata:
1. Rimay hatunchay: Mosqoypiqa willakuyku kawsaykunata. rikuykun kiy willakuykunata astawan runamasinchisman achhuynapaq. ashwantacha llank’arisunchis kiy llank’ananchispi, kausayninchista riqsichinanchsipaq, llank’arisuncha ashwanta llank’aqkunawan, yachaq waynakunawan, awaqkunawan, runasiminkupi rimarikunankupaq.
2. Chinkachisun kay saruchakuykunata: Mosqoypika munayku kiy sarunchakukunata chinkachiyta, hinallataq kiy qhawariykunapi programa nisqa ayllunchispi, kushka qallarisunchis kiy ayllunchismanta chiymantacha mast’arisunchis rimarikuyninchista sapaq suyukunamanña, sasachakuykuna riqsinapaq. huñuykun chiy rimaykunata noqayku uhullappi, chiymantaqa kiy qhaywaykunata hatunchasaqku, programa nisqapi hinaspapas hatun kamachiykunapi, redes sociales nisqapi ima.
3. Kiy rimayninchista wiñachiyta munayku: Ima ninantas kay, lluymi derechoyoc kanchis rimakuy uyariy runasiminchspi. Chiy raykun mosqoypiqa kamachiykuna kan, lliw rimarinanpaq, uyarinanpaq runasiminpi, hinaspapas pagina web niqapis tawa runasimipin kanqa, chiymantaqa atipakusunmi runasiminchis kallpanchaypi, kiyqa rinqa programa nisqa waynakunaqwanmi.
4. Diversificación equipo nisqa: Ima ninantataq kiy, mosqoypa mashkhaskanqa peru suyupa rimaynin tikarichiymi Mosqoy uhupi, llank’ackunawan, ñaupaqpi puririkkunawan, yanapaq voluntario nisqa paykunawan ima. Llapan Mosqoypi ch’isiyaq llank’aq runaqa Peru suyo-Qosqo manta, hinaspapas, wakintaq ayllukunamanta. Ashwan ashkhan, chawpi p’unchaw kama llank’aq, voluntario nisqa, naupaqpi puririqkuna ima. ñaupaqpi puriqkunaqa ishkaymi, hoq Canada suyumanta hoqnintaq Peru suyumanta, noqaykuqa munayku kiy ishkay huñukapunanta, chiy ruwanapaqqa imiymana ruwana, qhawarikunanmi runasimi, hinaspapas t’ikrarikunqacha ñawpaq puriqkunata.
5. Kallpachakuyku allin ruwaykunapi: Chiyqa kichariyku programa nisqata yachachinapaq allin wiñariy ruway yachanapaq, yachaykuna mana sarunchakuykuna kanampaq, hinallataq mana chiqninakuy kananpaq. kiykunawanmi yachasunchis yachayta, hinallataq, qonqayta mana allin yachaykunata. kicharikunqa yachachiy sapanka watapaq, kiyqa kanqa llapan mosqoypi runapaqmi.
Kalpachaykiku noqaykuwan kiy rimariykunapi hoqlla kanachispaq. Kiymi munayniyku, chiqninakuy, millakuy runamasinchispura sayachinankispaq.*
Recursos en castellano
Documentales y Videos
- Borrando lo indígena en uno mismo | por Marco Avilés | UPenn
- Me gritaron negra | por Victoria Santa Cruz | Music MGP
- El racismo que México no quiere ver | El País México | Facebook
- El racismo no da risa | Peru Office
Artículos y Blogs
- ¿Cómo ser antirracista? Filósofa brasileña crea “manual” práctico | Gestión
- El racismo en Perú: claves para entender la discriminación en un país fundamentalmente mestizo | por Arturo Wallace | BBC
- La xenofobia, la otra “pandemia” que genera el coronavirus | Gestión
- Periodista. Cholo. Inmigrante | por Marco Avilés | Blog
Recursos
- Alerta contra el racismo | Ministerio de Cultura Perú
- El racismo Peruano | por Suzanne Oboler y Juan Carlos Callirgos | Ministerio de Cultura Perú
- 20 ideas para construir la interculturalidad y prevenir el racismo en educación | Educa Tolerancia
- ¡Luchemos contra el racismo! | Naciones Unidas
Recursos en ingles
Artículos de la prensa
- Black Lives Matter: Home | Black Lives Matter
- Decolonizing Together | by Harsha Walia | Briarpatch Magazine
- What Is Optical Allyship? 3 Ways To Be Actively Anti-Racist | by Mia Mercado | Bustle
- Speaking For, Speaking Beside: thoughts about consensual allyship | by Sarah Hunt | Becoming Collective
- The Role of White Co-Conspirators in Dismantling Systemic Racism | by Andrew Greenia | Embracing Equity
- Abelist, Homophobic, and Racist Words and Phrases We Need To Stop Using | by Katherine Rendon | Fembot Mag
- Calling IN: A Less Disposable Way of Holding Each Other Accountable | by Ngọc Loan Trần| BDG Blog
- White Privilege: Unpacking the Invisible Knapsack | by Peggy McIntosh | Wellesley Centers for Women
Cursos
- Justice in June | Autumn Gupta & Bryanna Wallace
- Racialized Trauma Course | Cultural Somatics Institute
Charlas y opiniones sobre el asunto
- The Danger of the Single Story | by Chimamanda Adichie | Ted Talks
- The Urgency of Intersectionality | by Kimberlé Crenshaw | Ted Talks
- Notice the Rage; Notice the Silence | by Resmaa Menakem | On Being with Krista Tippett
- Ending Curriculum Violence | by Stephanie P. Jones | Teaching Tolerance
Kiyqa qallariymi hinaspapas chakinchakullaytaq sumaq kausay mashkhaypi tecsi muyuypi, mosqoy hina mashkayku tukuyta mana allin kausayta, chiqninakuykuna, millanakuykuna noqanchis runamasinchiswan hoq niraq llimpi aychayoq kasqa rayku. Suyayku kalpanchasqa kanakita, hoqlla purinanchispaq, derecho nisqa mashkhananchispaq llaqtankupiña llapan tecsi muyuypiña kaqtimpas, kiy chiqninakuy, millapakuy yana runa kasqa rayku, indigena nisqa kasqa rayku tukunankispaq.
En solidaridad,
El equipo de Mosqoy
*Añay llapallaykichispaq kallpa churaqpaq, yacharisunchisya, chakicharikunaya kay yachaypi.
Comments
Post a Comment